Sağlıklı yaşamın ilk kuralları arasında yer alan sağlıklı ve bilinçli beslenmeyi bir yaşam tarzı haline getirmek gerekiyor. Ancak sağlıklı beslenme yalnızca tüketilen gıdalara dikkat etmekle olmuyor. Mümkün olduğunca doğal ve organik beslenmeye özen göstermeli ve ambalaja girmiş ürünlerden uzak durmak gerekiyor.
Günümüz şartlarında ise maalesef tamamen doğal beslenme mümkün olmayabiliyor. Yoğun şehir temposu içerisinde ihtiyaç duyulan besini marketlerden hemen temin edebiliyor ve zamandan tasarruf ettiğimizi düşünebiliyoruz. Böyle durumlarda zamandan tasarruf ederken, sağlığımızdan da olabiliyoruz.
Üzerinde çok durulmayan gıda etiketleri, içerikleri, besin değerleri hatta son tüketim tarihleri bile okunmadan besin alınabiliyor. Oysa sağlığı son derece tehdit edici pek çok olumsuz tablo ile karşılaşmak mümkün. Tek yapılması gereken; ambalajlı ürün tüketmek zorunda kalındığında, dikkatlice üzerini okumak…
Gıda Etiketlerini Okurken Nelere Bakmalıyız?
- Ürünlerin İsmine Dikkat Edin… Tüketicilerin en sık yaptığı yanlışlar arasında, etiketi doğru okumamak ya da hiç okumamak geliyor. Ürünün ismini kendi üzerinde yazılı olduğu şekli ile okumamak, çoğu zaman benzer bir ürün alınmasına neden olabiliyor. Aradığınız ürünün ambalajına benziyor diye, okumadan satın almamalısınız. Çoğu tüketici bu durumu evde fark edebiliyor.
- Muhafaza Koşullarını İnceleyin… Her besinin yapısı gereği saklanma koşulları farklıdır. Bazı besinler serin ve kuru ortamda saklanırken, bazılarında şartlar farklı olabiliyor. Gıdanın satıldığı koşullara dikkat etmeli, üzerinde yazan talimata göre kullanana kadar muhafaza etmek gerekiyor.
- Alerjen Uyarısı… Farklı kimyasal ve fizyolojik işlemlerden geçen besinlerin içerisinde, bazı katkı maddeleri ve bileşenler eklenebiliyor. Bu gibi durumlarda üretici firma, konu ile ilgili bir uyarıcı metin yazmak zorundadır. Özellikle bazı alerjik durumu olanların, tüketmeden önce besinlerin üzerini mutlaka okuması gerekiyor.
- Son Tüketim Tarihi… Bazen büyük market ve alışveriş merkezlerinde, son kullanma tarihi geçen gıdalar ile karşılaşılabiliyor. Özellikle dikkat edilmesi gereken bir konu olan bu tarih, yoğunluk nedeni ile gözden kaçabiliyor ki; konu insan sağlığı olduğundan, kesinlikle mazur görülecek bir durum olmadığını belirtelim. Gıda alışverişlerinizde ürünlerin son kullanma tarihlerini kendinizde kontrol etmeyi alışkanlık haline getirmeli ve konuyu hafife almamalısınız. Süt, yumurta, yoğurt gibi yapısı değişebilen besinlerde SKT yer almaktadır.
- Besin Değerlerini Okuyun… Gıdanın içerisinde bulunan enerji değerinin yanı sıra yağ, karbonhidrat, tuz/sodyum, lif ve protein gibi besin öğelerinin miktarı ile ilgili buradan bilgi alabileceksiniz. Beslenme beyanı ya da sağlık beyanı verilen gıdalarda, beslenme yönünden etiketleme zorunludur. Üreticinin isteğine bağlı olarak GKM yani günlük karşılama miktarı da gıda üzerinde yer alabilmektedir. Vitamin ve mineral gibi günlük beslenme referans düzeyinin yüzde kaçını içerdiği bulunmaktadır.
- Beslenme Beyanını (Varsa) Kontrol Edin… Beslenme beyanı; mevzuata göre gıdanın içerisindeki enerji, besin öğeleri ve ya diğer öğeler dikkate alındığında, yararlı özelliklere sahip ise üreticinin bunu belirtmesidir. Örneklendirirsek; gıdanın 100 gramında, 6 gramdan fazla lif içeriği bulunuyorsa, zenginleştirilmiş gıda olarak değerlendirilir. Bu nedenle gıdanın ambalajında “Yüksek Lifli” şeklinde bir beyan verilir.
- Sağlık Beyanını (Varsa) Kontrol Edin… Gıdanın içerisinde yer alan öğelerin büyüme, gelişim ve fizyolojik işlevler üzerindeki etkileri, sağlığı korumaya yardımcı etkisini belirten, ima eden ve ileri süren beyana sağlık beyanı denilmektedir. “Kalsiyum, kemik ve dişlerin gelişmesine yardımcı olur.” İbaresi bir sağlık beyanıdır. Satın alacağınız gıdanın üzerinde bu gibi ibareler olup, olmadığına dikkat etmeniz yararınıza olacaktır.
STT ile TETT arasında ne fark vardır?
- STT (Son Tüketim Tarihi): Bu tarih, gıda ile ilgili önerilen saklama koşullarına uygun bir şekilde muhafaza edilmesi halinde, belirtilen tarihe kadar güvenli bir şekilde tüketilebileceğini ifade eder. Bu tarihten sonra ise sağlık açısından risk oluşturabileceğinden tüketilmesi tavsiye edilmemektedir. Bazı besinlerde; süt, yoğurt, yumurta gibi gıdalarda bulunur.
- TETT (Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi): Bu tarih ise, gıdanın kalitesi ile ilgili bir durumdur. Gıdanın tazeliğini ve yapısını bu tarihe kadar koruyacağını belirtir. Bu tarihten sonra tüketilmesi ise sağlık açısından bir sıkıntı oluşturmaz. Yalnızca raf ömrü bittiğinden, tazeliğini kaybedebilir anlamına gelmektedir.