Tükettiğiniz besinlerde bulunan bir maddeye, bireyin bağışıklık sisteminin tepki vermesi besin alerjisi olarak tanımlanırken; besin intoleransı ise vücudun bazı besinlere karşı tanımlanamayan mekanizmalar sebebi ile beklemeyen etkiler göstermesidir.
Besin intoleransı, bağışıklık sisteminden bağımsız gelişir ve besin alerjisine göre toplumda çok daha fazla görülmektedir. Besin alerjileri genel olarak protein yüklü besinlerde ortaya çıkıyor. Besini tükettiğinizden sonraki ilk 30 dakika içerisinde, reaksiyonlar oluşmaya başlar.
Besin alerjisinde vücut hemen tepki verse de, intoleransta bu durum zamanla ortaya çıkar. Besin intoleransında reaksiyon oluşması 24-72 saat içerisinde gerçekleşir. Besin intoleransında vücut, besine değil, besinin içerisinde bulunan bir kimyasala tepki vermektedir.
Besin Alerjisine Neden Olan Yiyecekler?
Besin alerjisi kişiye göre farklılık gösterse de, en sık alerjiye neden olan besinler; inek sütü, yumurta, balık, yer fıstığı, fındık, ceviz, antep fıstığı, karides, kerevit, ıstakoz, yengeç, soya, buğday, bakliyatlar, susam, yaban mersini, çilek, domates, çikolata, ketçap, mayonez olarak belirtiliyor.
Tahıllı besinlerin içerisinde eklenen glüten proteini ise işlenmiş gıdalarda yüksek oranda bulunan bir katkı maddesi olmasının yanı sıra alerjen bir besindir. Pek çok bireyin glüten içeren gıdalar tüketemediğini duymuş olabilirsiniz. Bunun nedeni glütene olan intolerans ya da besin alerjisidir.
İnek sütünde bulunan kazein proteini de alerjik ve kansorejen bir besindir. Özellikle çocuk yaşlarda daha fazla karşılaşılan glüten alerjisi oldukça hassastır. Glüten içeren bir ekmeği kestiğiniz bıçağı bile kullanmadan önce sabun ve sıcak su ile yıkanması gerekir. Herhangi bir besine karşı alerjiniz varsa, ambalajlı ürün alacaksanız, ürün etiketini mutlaka okumalısınız.
Besinlere Göre Nasıl Önlemler Alınmalı?
- İnek Sütüne Alerjisi Olanlar… Taze, çiğ, pastörize, süt tozu, süt kaymağı, keçi sütü dahil diğer hayvan sütlerinden uzak durmalılardır. Ayrıca tereyağı, margarin, kaymak, hayvansal yağlar, yoğurt, puding, krema, sütlü tatlılar, peynir, krem peynir, lor, peynir altı suyu, kazein, kazeinat, lactalbumin, lactalbumin fosfat, lactoglobulin, laktuloz, kefir, ekşi krema ve kesilmiş süt gibi besinleri, inek sütüne alerjisi olanların kesinlikle tüketmemesi tavsiye edilmektedir.
- Yumurtaya Alerjisi Olanlar… Yumurtaya alerjisi olan bireylerin yumurta ile yapılan, içerisinde yumurta bulunan besinleri kesinlikle tüketmemelidir. Albumin, lizozim, mayonez, bebe bisküvisi gibi besinlerden uzak durulmalı. Ayrıca bazı makarna çeşitleri, pastalar, şekerlemeler, çikolataların yanı sıra ticari gıdalara eklenen lesitin ve lezzet verilmesi için kullanılan bazı maddelerde yumurta proteini içerebildiğinden tüketilmemelidir.
Besin Alerjileri Kalıcı Mıdır?
İster yetişkin, isterse de çocukluk dönemi olsun görülen besin alerjileri düzelme eğilimindedirler. Alerjisi bulunanlar, bu nedenle belirli periyodlarda alerji testi yaptırmalıdırlar. Hastalar değerlendirilir, yüklemeler yapılır ve alerjinin düzelip düzelmediğine bakılması gerekir.
Süt, yumurta, buğday ve soya gibi bazı alerjiler, genellikle yıllar içerisinde kaybolan besin alerjileridir. Ancak alerjinin yok olmasının, bireysel olarak farklılık göstermesi de olağan bir durumdur. Diğer sık karşılaşılan besin alerjilerinden olan kuruyemiş, balık, karides, kerevit, ıstakoz, yengeç gibi kabuklu deniz mahsulleri alerjilerinin düzelmesi daha zordur ya da nadir olarak düzelmektedir.
Beslenmenizde besin alerjisi ya da besin intoleransı gibi hassas olduğunuz durumlar varsa, kendinizi koruyabilmek adına; etiket okuma alışkanlığı edinmeli, gıda alerjisi ve intolerans testlerinizi düzenli olarak yaptırmalı, besinleri tükettiğinizde bedeninizin verdiği reaksiyon ve tepkimeleri yakından takip etmelisiniz.
Bir besini tükettiğinizde; mide şişkinliği, gaz sıkışması, ishal, deride kızarıklık, nefes almada güçlük gibi sorunlar yaşıyorsanız bu besini takibe almalısınız. Aynı besini, her yediğinizde aynı reaksiyonlar ile karşılaşıyorsanız, bunun bir sorun olduğunu bilmeli ve gerekli testlerin yapılması için doktorunuza başvurmalısınız.
