Gaslighting Hakkında Merak Edilenler

Gaslighting, bir kişinin, başka bir kişinin algılarını, duygularını veya gerçeklik anlayışını manipüle ederek, onu kendisinden şüphe etmeye, ruhsal sağlığını sorgulamaya ve kendine güvenini kaybetmeye zorlayan bir psikolojik manipülasyon taktiğidir. Bu tür manipülasyon, genellikle gaslighting yapan kişi tarafından sürekli küçük yalanlar, tutarsızlıklar ve gerçekleri saptırarak gerçekleştirilir. Gaslighting, zamanla kurbanın kendisine olan güvenini kaybetmesine ve çevresindeki gerçeklikten şüphe etmesine yol açar.

Bu manipülasyon türü, çoğunlukla yakın ilişkilerde, örneğin partnerler, aile üyeleri veya arkadaşlar arasında ortaya çıkar. Gaslighting yapan kişi, kurbanını duygusal olarak zayıflatır ve ona kendi düşüncelerinin yanlış olduğunu veya aşırı tepki verdiğini düşündürür. Bu süreç, kurbanın sürekli olarak kendi algılarına ve duygularına güvenmemesi sonucunu doğurur. Gaslighting, genellikle uzun bir süre devam ettiğinde daha zararlı hale gelir, çünkü kurban, kendisini giderek daha yalnız ve güvensiz hisseder.

Gaslighting, yalnızca kişisel ilişkilerde değil, aynı zamanda işyerinde veya toplumda da görülebilir. Bir kişi ya da grup, başkalarının düşüncelerini manipüle etmek ve onları kontrol etmek için gaslighting tekniklerini kullanabilir. Bu tür psikolojik baskılar, kurbanın ruhsal sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir, depresyon, anksiyete ve travma gibi sonuçlara yol açabilir. Bu nedenle, gaslighting’e karşı farkındalık geliştirmek ve psikolojik destek almak, bu tür manipülasyonlardan korunmak ve iyileşmek adına oldukça önemlidir.

Gaslighting’in Çeşitleri Nelerdir?

1. Doğrudan Yalan Söyleme: Gaslighting’in en yaygın türlerinden biri, manipülatörün doğrudan yalan söylemesidir. Manipülatör, kişinin yaşadığı olaylara ilişkin tamamen yanlış bilgiler sunarak kurbanın gerçekliği sorgulamasına neden olur. Örneğin, bir kişi, başkalarının duyduğu bir olayı ya da görülen bir durumu inkar eder, “Bunu hiç söylemedim” ya da “Böyle bir şey olmadı” diyerek kurbanın zihnini karıştırır. Bu tür yalanlar, kurbanın hafızasına güvenini kaybetmesine yol açar.
2. Kendi Kendini Suçlama: Gaslighting, kurbanı sürekli suçlu hissettirme yoluyla da yapılabilir. Manipülatör, kurbana sürekli olarak, kendi duygularının ya da reaksiyonlarının “abartılı” olduğunu veya “gereksiz yere” tepki verdiğini söyler. Bu durumda, kurban kendini sorgulamaya başlar ve suçu kendinde arar. Örneğin, bir partner, sık sık, “Neden bu kadar duygusal oldun? Hiçbir şey olmadı, sen aşırı tepki veriyorsun.” diyerek kurbanı suçlu hissettirir ve güvenini sarsar.
3. Gerçeklik Değiştirme (Küçük Yalanlar ve Saptırmalar): Manipülatör, olayların gerçekliğini küçük ama sürekli değiştirerek kurbanı kararsız bırakır. Bu tür gaslighting’de, manipülatör, durumu küçük bir şekilde değiştirerek ya da hafifçe saptırarak kurbanı gerçekliği sorgulatır. Örneğin, bir kişi, önceki bir konuşmada söylediklerini değiştirebilir veya bir olayın gidişatını kurbana farklı bir şekilde anlatabilir. Zamanla, kurban olayların doğru bir şekilde ne olduğunu hatırlamakta zorlanır ve neyin doğru, neyin yanlış olduğunu ayırt edemez.
4. Sürekli İnkar Etme ve Göz Ardı Etme: Bir diğer gaslighting türü, manipülatörün yaptığı bir şeyin hiç olmadığını ya da farkında olmadığını sürekli olarak inkar etmesidir. Bu tür gaslighting’de, manipülatör, bir yanlışlık yaptığında, “Ben böyle bir şey yapmadım, sen yanlış hatırlıyorsun” şeklinde tepki verir. Kurbana karşı bu tür bir davranış, kişiyi suçlu hissettirebilir ve manipülatörün kontrolünü güçlendirir. Böylece, kurban zamanla olayları doğru hatırlamakta zorlanır.
5. Yalnızlaştırma ve İzolasyon: Gaslighting, kurbanın çevresindeki insanlardan ve destek kaynaklarından izole edilmesini de içerebilir. Manipülatör, kurbanı sosyal çevresinden uzaklaştırarak, yalnız kalmasına neden olur. Bu sayede, kurban yalnızca manipülatöre güvenmeye başlar ve gerçeklik anlayışını sorgulamakta zorlanır. Sosyal izolasyon, kişinin sadece manipülatörün görüşlerine odaklanmasına ve sağlıklı bir dış bakış açısı geliştirmesinin engellenmesine neden olur.

Gaslighting’den Nasıl Korunulur?

1. Gerçekliği Sorgulama ve Kendine Güvenme: Gaslighting’in en tehlikeli yanlarından biri, kurbanın kendi algılarına güvenini kaybetmesidir. Kendinize güvenmek, duygusal sağlığınızı korumanın ilk adımıdır. Olayları objektif bir şekilde değerlendirin ve hatırladığınız şeylerin doğru olduğundan emin olun. Ayrıca, güvenilir kişilere başvurup yaşadığınız durum hakkında dışarıdan bir bakış açısı almak, şüphelerinizi gidermeye yardımcı olabilir. Kendi sezgilerinizi dinleyerek, dış etkenlerin zihninizi manipüle etmesine engel olabilirsiniz.
2. Duygusal Mesafe Koymak: Gaslighting yapan kişiyle duygusal mesafe koymak oldukça önemlidir. Manipülatörler genellikle kurbanlarını duygusal olarak etkileyerek onları kontrol ederler. Bu durumda, manipülatörden uzak durmaya ve kendi duygusal sınırlarınızı net bir şekilde belirlemeye özen gösterin. Mesafe koymak, manipülatörün zihinsel baskı yapma gücünü kırar ve daha sağlıklı bir perspektif kazanmanızı sağlar. Gerektiğinde, sağlıklı sınırlar koyarak, kendinizi bu tür manipülasyonlardan koruyabilirsiniz.
3. Desteğe Başvurmak: Gaslighting ile karşı karşıya kaldığınızda, güvendiğiniz bir arkadaş, aile üyesi ya da profesyonel bir terapistten destek almak çok önemlidir. Diğer insanların bakış açıları, doğruyu anlamanızı kolaylaştırabilir. Manipülatörün yaptığı etkiyi fark edemeyebilirsiniz, ancak dışarıdan bir gözlemci size yardımcı olabilir. Bir terapist, gaslighting’i tanımlamanıza ve bu durumu nasıl atlatacağınız konusunda stratejiler geliştirmenize yardımcı olabilir.
4. Kaydedin ve Belgeleyin: Gaslighting, genellikle manipülatörün söylediği yalanların ve tutarsızlıkların unutulmasına yol açar. Bu yüzden, önemli konuşmaların ya da yaşadığınız olayların not alınması veya kaydedilmesi, ileride bir referans noktası sağlar. Bu belgeler, manipülasyonları ve yalanları somut hale getirebilir ve kurbanın doğruyu hatırlamasını sağlar. Konuşmaların yazılı hale getirilmesi, şüphelerinizi gidermek ve doğrulamak için faydalı olabilir.
5. Durumu Kabul Etmek ve Uzaklaşmak: Eğer gaslighting yapan kişi sürekli olarak sizi manipüle ediyorsa, durumu kabul etmek ve sağlıklı bir şekilde uzaklaşmak, korunmanın en etkili yollarından biridir. Manipülatörle olan ilişkinizi sonlandırmak, zihin sağlığınızı korumak için önemlidir. Zorlayıcı ve zararlı bir ilişkiyi sonlandırmak, duygusal sağlığınızı toparlamanıza yardımcı olur. Kendi sağlığınızı ve iyiliğinizi ön planda tutarak, zararlı bir ilişkiyi sonlandırmak uzun vadede size fayda sağlar.