Bellek mekanizması, beyinde 3 türde gerçekleştirilmektedir. Kısa süreli bellek, çok kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olarak gruplandırılmaktadır. Çok kısa süreli bellek mekanizması, bir yerde okuduğunuz yazıyı ya da duyduğunuz rakamları not alana dek kullanılan bellektir. Hafızayı gereksiz işgal etmemesi için burada işlenir ve unutulur.
Kısa süreli bellek mekanizmasında beyin bilgiyi 20 ila 60 dakika arasındaki süreçte saklar. Gerektiği kadar ve sık tekrar edilen bilgiler, uzun süreli belleğe aktarılırlar. Tekrar edilmeyen kısa bellek mekanizmasında yer alan bilgiler ise unutulacaktırlar.
Uzun süreli bellek mekanizmasında bulunan bilgiler ise çok tekrar edilen ve sıkça konuşulan bilgilerdir. Kısa bellek mekanizmasında bulunan bilgilerin, uzun süreli bellek kısmına geçmesi ile gerçekleştirilirler.
Peki bu durumda hafıza kayıpları nasıl oluşuyor?
Unutkanlık Nasıl Meydana Gelir?
Unutkanlık sorunu yaşayan bireylerde sorunun sebebini araştırmak için beyin-davranış ilişkisini gözlemleyen testler yapılarak, teşhis koyulmaktadır. Bu testler sonucunda unutkanlığın; beyin hasarları, hormon yetersizliği ya da vitamin eksikliği gibi sorunlardan meydana geldiği tespit edilir.
Günlük yaşamda unutkanlık oldukça doğal bir sorundur. Aşırı sıklıkta tekrarlanmadıkça sorun yoktur ve dikkat dağınıklığı, uykusuzluk, mutsuzluk gibi durumlarda görülmesi olasıdır. Ancak yaşam kalitenizi düşürecek düzeyde sık unutmak, önemli verileri hatırlamada güçlük çekmek ciddi bir sorunun da habercisi olabilir.
Tiroid hormonlarının bozukluğu, B12 ve D vitamininin eksiliği gibi sorunlardan da kaynaklanabilen unutkanlığın sebebini de göz önünde tutarak bazı önlemler alınabilmektedir. Stres, depresyon ve kaygı bozuklukları da unutkanlıklara neden olabilirler.
Tüm bu sağlık sorunlarının yanı sıra ağır depresyon hali, alzheimer, demans, teknolojik aletlerle uzun süre geçirmek gibi durumlarda unutkanlığa neden olmaktadırlar.
Unutkanlıktan Kurtulmak için Öneriler;
- Zihni açık tutan, düşünmeye sevk eden aktiviteler ile uğraşmak, hafızanızı olumlu yönde etkileyecektir. Bulmaca çözmek gibi…
- Beslenmenizde bazı değişiklikler yapmanız gerekebilir. Balık, kakao gibi unutkanlığa iyi gelen besinleri tercih etmeli; rafine karbonhidratlardan, ilave şekerden uzak durmalısınız.
- Alkol ve sigara tüketiminden uzak durmanız gereklidir.
- Stresi hayatınızdan çıkartmaya çalışmalısınız.
- Düzenli egzersiz yapmak, beyin fonksiyonlarının düzgün bir şekilde çalışmasını sağlayacağından unutkanlık sorunundan kurtulmanıza yardımcı olacaktır.
- Uyku düzeninize ve uykunuzun kalitesine önem vermelisiniz.
- Hem stresten uzaklaşmanızı, hem de bedensel olarak hareket etmenizi sağlayacak yoga, meditasyon gibi çalışmalara katılmanız da unutkanlığın azalmasına destek olacaktır.
- İdeal kilonuzda olmaya özen gösterin. Beyin ve obezite arasında bir ilişki bulunduğunu düşünürsek, fazla kiloların hafıza ile ilişkili olduğunu söyleyebiliriz. Beynin görevlerini en sağlıklı şekilde düzenleyebilmesi için fazla kilolarınızı vermelisiniz.
- Vücudunuzun D vitamini seviyesini kontrol altında tutmanız, hafızanız için önemlidir. Doktorunuzdan kan testi yapmasını talep ederek, D vitamini ihtiyacınızı yakından takip etmelisiniz.
Unutkanlığa İyi Gelen Besinler
Unutkanlık ve hafıza zayıflığını gidermek için beyine dost olarak bilinen ve beslenme planınızda mutlaka yer vermeniz gereken yiyecekler;
- Zerdeçal: Doğal ve güçlü bir antioksidan olan zerdeçal; beyine oksijen gitmesine, öğrenmeyi kuvvetlendirmeye yardımcı olmaktadır.
- Yeşil yapraklı sebzeler: Ispanak, pazı, brokoli, karalahana, maydanoz gibi A, K ve C vitaminleri bakımından zengin olduklarından unutkanlığa iyi gelmektedir.
- Yağlı tohumlar ve Kuru yemişler: İçerisinde E vitamini barındıran yağlı Ceviz, badem, fındık, keten tohumu ve çörek otu vitamin, mineral, yağ asitleri barındırdığından hafıza için oldukça etkilidir.
- Yaban mersini: Anti-inflamatuar ve antioksidan içeriğin ile yaban mersini, beyinin yaşlandırmasını geciktirmektedir ve hafızaya yararlıdır.
- Balık türleri ve balık yağı: Beyin üzerinde etkileri ile bilinen sağlıklı yağ asitleri olan Omega 3 kaynağı olduklarından balık ve balık yağlarını tüketmeye özen göstermelisiniz.
- Kakao: Beyin işlevlerini destekleyen flavonoidler ilerleyen yaş nedeniyle gerileyen zihinsel faaliyetlerin hızlanmasına katkıda bulunur,
- Yumurtanın sarısı: B vitamini, folik asit, kolin gibi maddeleri içerisinde bulunduran yumurta sarısı hafıza güçlendirme üzerinde oldukça etkilidir.
- Kemik suyu: Doğru bir teknikle hazırlandığında oldukça yararlı olan kemik suyu, bağışıklık sistemini güçlendirebilecek yapıdadır. Beyin ve yağ dokuları üzerindeki etkileri ile kemik suyu düzenli tüketilmesi gereken besinler arasındadır.